Patrimonio Cultural

Cando xa estaba todo listo, acendíase a fogueira en cada bando e comezaba o baile. Ás doce da noite o bando de Granada levantaba o seu campamento e saía cos seus partidarios a percorrer as rúas da vila, con dirección ao bando de Río-Seco, cantando coplas en galego antigo e berrando, entre copla e copla, ¡Viva Granada! e ¡Abajo Rioseco! Cando ían chegando ao terreo inimigo, toda a foliada de Río-Seco e as cancións do bando de Granada chegaban ao seu momento máis álxido, xa que mentres uns cantaban coplas ofensivas, os outros respondían da mesma maneira, preparándose todos para botar fóra aos seus contrincantes se estes se atreveran a pasar os límites do Cruceiro.

Despois disto, o bando de Granada diríxiase de novo ao seu campamento. Cando xa ía pola metade do camiño de volta cara o Campo do Rollo, o barrio de Río-Seco abandonaba o seu campamento e diríxese ao bando contrario, cantando coplas que adoitaban ser unha contestación ás que lles cantaran os seus contrincantes anteriormente.

Ao chegar ao campamento de Granada ocorría o mesmo que no campamento de Río-Seco: este bando seguía o mesmo percorrido ao redor do Cruceiro do Campo do Rollo, pois se se chegase a pasar o límite entre o cruceiro e a fogueira podería ter lugar unha loita entre ambos bandos, que noutros anos teñen ensanguentado as rúas de Corcubión.

Para evitar posibles enfrontamentos, adoitaba ir o alcalde cos municipais e con toda a forza do posto da Garda Civil, encabezando ao primeiro dos dous bandos que acostumaba percorrer o camiño, deixando quedar unha parella ao pasar por Rioseco, e seguindo co resto ata o punto de saída, onde ao pouco tempo de ser sido visitados polo bando contrario era disolto pola autoridade.

Aínda así, a pesar de todas as precaucións, nun dos anos tivo lugar unha liorta entre os dous bandos que causou algún morto e outras vítimas, entre as que estaban un Garda Civil que perdeu unha perna e varios veciños que foron presos.

Os días de San Xoán e de San Pedro repetíanse os mesmos percorridos. Na tarde desta última festividade, ían os dous bandos a San Roque, onde se celebraba (e se celebra) a festa de San Pedro de Redonda. Cada bando ía por un camiño diferente e tamén en horas distintas, facendo as súas foleadas, e despois de bailar toda a tarde, cada bando na súa propia demarcación, iniciaba o regreso á vila o bando de Granada. Quince minutos máis tarde facía o mesmo o bando de Río-Seco, pasando polo campamento base do bando inimigo. Despois dalgún descanso, a festa continuaba nos cruceiros de ambos bandos ata as once da noite, momento no que facían o mesmo percorrido desde un campamento ao outro. Hai que dicir que a música do día de San Pedro era máis alegre que a música de San Xoán.

Despois do día de San Pedro a axitación freaba ata o 25 de xullo, día no que ambas parrandas embarcaban para cruzar a ría e dirixirse á parroquia de Ameixenda (Cee), onde se celebraban as festas do seu patrón, Santiago. Despois de pasar alí a tarde bailando e cantando con rivalidade, cando caía o sol ambos bandos deixaban de lado os seus antagonismos e abrazábanse, regresando á súa vila, cantando coplas alegres que duraban ata ben entrada a noite.

Neses artigos publicados polo mestre Díaz Fernández na Revista Nerio, este asegura non saber a ciencia certa a orixe desta tradición. É probable que sexa unha tradición medieval , de cando había dúas casas nobres que exercían o seu señorío nesta comarca e que, debido ás súas rivalidades e loitas políticas, tiñan tamén a vila dividida en dous bandos. Probablemente, estes dous señores serían, por un lado, o Arcediago de Trastámara, señor de Rioseco que exercía o seu dominio na parte norte de Corcubión, Cee e outros pobos e, por outra parte, o seu contrincante o Conde de Altamira e Granada, que dominaba na parte sur de Corcubión e nas parroquias de Sardiñeiro, Duio e Fisterra e noutras moitas do partido xudicial e de fóra.

Nestas publicacións, o mestre tamén comenta que se supoñía que a rivalidade entre ambos señores debía ter a súa orixe nas loitas que houbo no século XIV entre D. Pedro I, o Cruel, e D. Enrique II de Trastámara, por ser cada un de distinto partido. Disto dan conta as diferentes coplas que se cantaban e que facían referencia a estes sucesos. Conta a tradición que foi o matrimonio de dúas ramas de ambas familias a que trouxo a paz entre elas e os seus partidarios.